"Με όπλο τη μουσική..." Αφιέρωμα στο Ρήγα Βελεστινλή

Ο Ρήγας Βελεστινλής υπήρξε κορυφαία μορφή του λόγιου ελληνισμού. Ο άνθρωπος που έσπειρε με το ανήσυχο πνεύμα του τον καρπό της Ελληνικής Επανάστασης έζησε στη Βιέννη την εποχή όπου η ελευθερία ως ιδανικό μέγιστο ενέπνεε ολόκληρους λαούς. Άνθρωπος του πνεύματος, πρωτεργάτης του αγώνα, μεταφραστής, ποιητής μα και μουσικός, συνθέτει τους υπέρτατους εκείνους στίχους πάνω σε τραγούδια ελληνικά αλλά και της Γαλλικής Επανάστασης χωρίς να μακρύνει από το νου και την καρδιά του απλού λαού μιλώντας ακόμα και σήμερα στην ψυχή όσων ζουν ελεύθεροι.

Για την καταχωρημένη σελίδα ενημέρωσης επιλέξτε εδώ.

Η ιδέα

Μελετώντας τα κείμενα των ανακρίσεων βρέθηκα μπροστά σε μια λεπτομέρεια που ολοκληρώνει την εικόνα του επαναστάτη λόγιου ως δημιουργού. Ανάμεσα στα αντικείμενα των κατασχεθέντων βρίσκονταν τρια μουσικά όργανα. Γραμμένος με το μάτι ενός ανακριτή ο κατάλογος των προσωπικών αντικειμένων του Ρήγα αναφέρει με απόλυτη λεπτομέρεια τα ακριβή χαρακτηριστικά όλων των “εργαλείων” που συνόδευαν την καθημερινότητα ενός “τρομοκράτη”. Ανάμεσά τους, ένας πλαγίαυλος:
“Un sacco di pano celeste con entro un flauto a traverso, due altri stromenti da fiato” (Κατάλογος κατασχεθέντων, Τεργιέστη 17 Μαρτίου 1798, Κ.Άμαντου – Ε. Legrand – Σπ. Λάμπρου “Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή”, 1930 Εκδ. Επιστημονική Εταιρία Μελέτης-Φερών-Βελεστίνου Ρήγα).
Στα κείμενα αναφοράς των ανακρίσεων, η μουσική του πλαγίαυλου :
“...das hier in A beilegende griechische Gedicht, betitelt: Thurius Hymnus, welches mit den orten: Os pothe palicaria anfangt und worindas griechische Volk uberhaupt zum Aufstande gegen die Turken aufgemuntert wird, ofters gesungen und auf der Flote geblasen habe;” (“Ανέκδοτα Έργα Περί Ρήγα Βελεστινλή”, E. Legrand -Σπ.Λάμπρου, 1891, Επανέκδοση 2000 Εκδ. Επιστημονική Εταιρία Μελέτης-Φερών-Βελεστίνου Ρήγα).
Ανάμεσα στις αναφορές των ανακρίσεων και τις κατηγορίες δέσποζε η μουσική ως πράξη τρομοκρατική. Με τη βοήθεια του πλαγίαυλου, του οργάνου που συνόδευε τις τελετές μύησης, οι ιδέες μεταμορφώνονταν σε ήχο που γέμιζε τις καρδιές των συνομωτών επιθυμία για επανάσταση κι ελπίδα για ελευθερία.
Το αφιέρωμα είναι εμπνευσμένο από την καθοριστική παρουσία της μουσικής ως πνευματικού όπλου που μεταδίδει την επαναστατική ιδέα. Η συναυλία πρόκειται να δοθεί σε ιστορικό χώρο της πόλης της Βιέννης και τίθεται υπό την αιγίδα του Αυστροελληνικού Συνδέσμου.

Τα έργα

Η επιλογή των έργων που πλαισιώνουν τη μελωδία του Θουρίου σχετίζεται με τις δυο επαναστατικές Γαλλικές μελωδίες που ο Ρήγας τραγουδά με στίχους δικούς του, ελληνικούς, την “Μασσαλιώτιδα” ("Ίτε παίδες των Ελλήνων”) και την φοβερή “Καρμανιόλα” (“Όλα τα έθνη πολεμούν”). Την ίδια εποχή ένας Ιταλός συνθέτης ο Giuseppe Cambini (1746-1825) έγραψε τις παραλλαγές για φλάουτο και συνοδεία μπάσσου πάνω σε αυτές ακριβώς τις μελωδίες. Η συναυλία κλείνει με την “Ηρωική” 3η συμφωνία του Μπετόβεν. Η “Eroica” αφιερωμένη αρχικά στον Βοναπάρτη μεταγράφτηκε για σύνολο μουσικής δωματίου από τον μαθητή του Μότσαρτ και καλό φίλο του Μπετόβεν , Johann Nepomuk Hummel (1778 – 1837).

Εξώφυλλο της έκδοσης των έργων του Cambini Παρίσι 1793.
(Εκδόση facsimile: Studio Per Edizioni Scelte, Firenze 1994)

Τα πρώτα μέτρα της Καρμανιόλας. (Έκδοση facsimile: Studio Per Edizioni Scelte, Firenze 1994)

Τα πρώτα μέτρα από την Μασσαλιώτιδα. (Έκδοση facsimile: Studio Per Edizioni Scelte, Firenze 1994)

Οι συντελεστές της συναυλίας

Γεωργία Τσολάκη, Βιολί
Γεννήθηκε το 1985 στην Αθήνα και είναι απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών σχολής Βιολιού με δίπλωμα άριστα παμψηφεί και β’βραβείο (τάξη κ.Γιάννη Τζουμάνη). Διακρίθηκε το 1999 με Α’ Βραβείο στο Α’ επίπεδο στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Μουσικούς αγώνες και το 2001 με Β’Βραβείο στο Β’επίπεδο.Εργάζεται στην εθνική συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ, ως μουσικός συνόλων και ως δασκάλα βιολιού.

Σταύρος Παργινός, Βιολοντσέλο
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τη μουσική μαθαίνοντας μαντολίνο στην Κλασσική Μαντολινάτα Αθηνών με δάσκαλο τον κ.Μιχάλη Βαινδηρλή. Σπούδασε βιολοντσέλο στο Ελληνικό Ωδείο στην τάξη της κας Χατζηγεωργίου Ντάνας από όπου και αποφοίτησε με άριστα παμψηφεί και 1ο βραβείο. Σαν τσελίστας και μαντολινίστας έχει συνεργαστεί με την ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής,την Κ.Ο.Α.,την ορχήστρα της Ε.Ρ.Τ. την Όπερα Δωματίου Αθηνών συμμετέχοντας σε δισκογραφικές και θεατρικές παραγωγές ενώ παράλληλα αποτελεί σταθερό μέλος σε σχήματα μουσικής δωματίου ποικίλων μουσικών κατευθύνσεων.

Άγις Νικόλαος Καλαβρυτινός, Πιάνο
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Ωδείο Γλυφάδας με την Λένια Ερωδιάδου (Δίπλωμα Άριστα Παμψηφεί 2001, Α΄ Βραβείο με Διάκριση εξαιρέτου ερμηνείας) και ανώτερα θεωρητικά (πτυχίο Φυγής) με τον Ρ. Πυλαρινό. Ως ενεργό μέλος σεμιναρίων συμμετείχε με εμφανίσεις στις διεθνείς θερινές ακαδημίες και φεστιβάλ Robert Canetti (Πορτογαλία) και Musicalta (Αλσατία) ενώ μαθήματα έχει παρακολουθήσει με τους Γ. Χατζηνίκο, Ντ. Μπακοπούλου, Fr. Clidat, Rein. Atzerodt, Hal. Albert, J-Cl. Pennetier. Βραβευμένος σε πανελλήνιους διαγωνισμούς (Α΄ Βραβείο Λέσχης Φίλων «Jose Carreras», Α΄ Βραβείο Χ.Ο.Ν, Β΄ Βραβείο «Χρυσή Μούσα») και σε διεθνείς (Διάκριση υποσχόμενου καλλιτέχνη 1ος Χαιρογιώργου Σιγάρα), έχει ερμηνεύσει το κοντσέρτο Ραβέλ σε Σολ με την Κ.Ο.Α. (διεύθ. Ηλία Βουδούρη) και το 4ο του Χάυδν με την Συμφ. Ορχ. Νέων Ψυχικού και με τη Συμφωνική της ΕΡΤ σε μετάδοση της ΕΡΑ 3 (διεύθ. Γ. Παπαδόπουλος). Υπό τον M. West («Ρωμαίος και Ιουλιέτα»,English National Ballet) συμμετείχε με την ορχήστρα της ΕΡΤ στο Ηρώδειο ενώ για φιλανθρωπικούς σκοπούς έχει εμφανιστεί στο Δημαρχιακό Μέγαρο του Ανόβερου (Γερμανία) καθώς και σε πλειάδα συναυλιών σε Αθήνα και επαρχία. Εργάστηκε στο Ωδείο Αθηνών ως επαγγελματίας συνοδός συνεχίζοντας από το 2010 στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. Από το 2005 είναι καθηγητής στο Δημ. Ωδείο Λιβαδειάς.

Πέτρος Στεργιόπουλος, Φλάουτο
Αποφοίτησε με δίπλωμα Άριστα παμψηφεί από το Ωδείον Αθηνών (Τάξεις Δ. Φωτόπουλου, Urs Ruttimann) ερμηνεύοντας σε πανελλήνια πρώτη το κοντσέρτο του A. Jolivet καθώς και έργο δικής του σύνθεσης. Masterclasses με τους Marrion, Gerard, Kovacs, Kroeper, Jans διαδέχθηκαν μαθήματα ιστορικά ενήμερης ερμηνείας σε ιστορικά φλάουτα με τους St. Preston (Dartington School of Arts, Αγγλία), Chr. Gurtner (Austria Barock Akademie) και St. Bet (Scuola di Musica Antica Venezia). Ως σολίστ έχει συμπράξει με την Ελλ. Ορχ. Πατρών (διευθ. S.Sondeckis) καθώς και με την Sinfonietta. (διευθ. Γ. Αραβίδης). Εκτός από την Ελλάδα, εμφανίσεις σε Γερμανία (Δημαρχιακό Μέγαρο, Ανόβερο) και Αυστρία (Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Αίθουσα “Hofmannsthal”,Βιέννη, Πύργος Rothchild, Weidhofen) συνυπάρχουν με την έντονη διδακτική του δραστηριότητα σε Αθήνα και επαρχία. Ως έκτακτος συνεργάτης έχει εμφανιστεί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (διεύθ. Τάτσης Αποστολίδης), τη Συμφωνική Δήμου Αθηναίων και την Ορχήστρα I maestri (διευθ. Αναστάσιος Στρίκος). Με το σύνολο ΈΜΠΝΕΟΣ φυλλομετρά τη σπάνια εργογραφία ενώ ως απόφοιτος Δημοσιογραφίας το μουσικογραφικό του ενδιαφέρον στρέφεται γύρω από την ιστορία των Ελλήνων φλαουτιστών. Ως ειδικός συνεργάτης του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής με στόχο την ενθάρρυνση της μουσικής εκπαίδευσης σε ακριτικές περιοχές συντονίζει το πρόγραμμα “Εξ Αποστάσεως Μουσική Αγωγή”.

Η δικτυακή σύνδεση

Στο περιθώριο της συναυλίας και με αφορμή το έργο του Ρήγα είναι δυνατή η πειραματική διεξαγωγή ολιγόλεπτης δικτυακής σύνδεσης (βιντεοδιάσκεψης) με το σχολείο ή το Ωδείο της Ελληνογερμανικής Αγωγής στην Αθήνα. Το περιεχόμενο αυτής της ολιγόλεπτης σύνδεσης μπορεί να καθοριστεί ύστερα από συνεννόηση ανάμεσα στους δασκάλους/καθηγητές των δυο σχολείων. Ενδεικτική πρόταση γι' αυτό το περιεχόμενο μπορεί να είναι η παρουσίαση από μαθητές εργασίας σχετικής με το Ρήγα, ένα τραγούδι ή η απαγγελία κάποιου ποίηματος. Μια απλή ιστοσελίδα μπορεί να δημιουργηθεί που να φιλοξενεί αρχειοθετημένο το βίντεο και το ψηφιακό υλικό της σύνδεσης. Η σύνδεση και τρίτου τόπου είναι επίσης εφικτή. Για τις τεχνικές απαιτήσεις καθώς και για λεπτομέρειες προετοιμασίας της σύνδεσης μπορείτε να διαβάσετε το ακόλουθο κείμενο και τις παραπομπές του.

Το πρόγραμμα "Εξ Αποστάσεως Μουσική Αγωγή" είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα που επιδοτήθηκε από τη δράση e-services του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας (O.P.I.S./ES 6875) και λειτουργεί υπό την αιγίδα των Εκπαιδευτηρίων Ελληνογερμανική Αγωγή και του Τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης. Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση του ενδιαφέροντος για μουσική παιδεία σε περιοχές της Ελλάδας όπου η πρόσβαση σε χώρους όπου διδάσκεται μουσική είναι αδύνατη ή περιορισμένη. Μια από τις βασικές δραστηριότητες του προγράμματος είναι η μετάδοση μουσικών δρώμενων ειδικού περιεχομένου μέσω διαδικτύου. Απώτερος στόχος είναι η προώθηση τόσο της μουσικής παιδείας όσο και της μουσικής πράξης σε περιοχές της Ελλάδας όπου η πρόσβαση σε αυτές είναι αδύνατη ή περιορισμένη.
Για τις ανάγκες του προγράμματος προσαρμόζεται η πλατφόρμα βιντεοδιάσκεψης Adobe Connect Pro 7.5 η οποία επιτρέπει τη διεξαγωγή πολυμερών τηλεδιασκέψεων χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης πρόσθετου λογισμικού πλην του Adobe Flash Player που βρίσκεται εγκατεστημένο ήδη στους περισσότερους υπολογιστές. Η πλατφόρμα μπορεί να υποστηρίξει την καταχώριση ψηφιακού περιεχομένου που θα μπορεί να συνοδεύει τη μετάδοση, με παραπομπή που θα βρίσκεται στη σελίδα της απευθείας μετάδοσης. Οι μορφές ψηφιακού περιεχομένου που μπορεί να υποστηρίξει η πλατφόρμα είναι .mp3, .flv, .ppt ή .pptx και .pdf .Απ’ ευθείας παρουσιάσεις σε μορφή powerpoint μπορούν να συνοδεύουν τη μετάδοση.
Οι ελάχιστες τεχνικές απαιτήσεις για τη συμμετοχή πολιτιστικού φορέα / σχολείου ορίζονται ως εξής:
· Ο χώρος διαξαγωγής της μετάδοσης, ανοιχτός ή κλειστός, πρέπει να διαθέτει ή να υποστηρίζει ευρυζωνικό δίκτυο.
· Ένας υπολογιστής (κατά προτίμηση φορητός) με επεξεργαστή τουλάχιστον διπλού πηρήνα, κάρτα ήχου full duplex και εγκατεστημένο το adobe flash player, (με περιηγητές firefox ή explorer).
· Μια κάμερα διαδικτύου (κατά προτίμηση εξωτερική με καλώδιο επέκτασης USB) και ένα μικρόφωνο (κατά προτίμηση εξωτερικό με καλώδιο επέκτασης αν δεν υπάρχει ενσωματωμένο στην κάμερα).
Το σενάριο διεξαγωγής της σύνδεσης έχει υποβληθεί ως καλή πρακτική στο «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών» και είναι αυτό που θα ακολουθηθεί. Διαβάστε την παράγραφο 2.1 Γενική Περιγραφή Διδακτικής Πρακτικής της ενότητας 2.ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ στο έγγραφο που θα βρείτε εδώ.
Πληροφορίες για την τελευταία εφαρμογή του σεναρίου τριμερούς βιντεοδιάσκεψης στα πλαίσια του 5ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου “Σχεδιάζοντας το Σχολείο του Αύριο” υπάρχουν στη διεύθυνση http://connect.ea.gr/ealinkjanuary2011. Η γενική σελίδα ενημέρωσης στα αγγλικά με όλες τις μέχρι σήμερα συνδέσεις ή μεταδόσεις είναι η http://connect.ea.gr/dmainenglish/.

Επικοινωνία: Πέτρος Στεργιόπουλος
Καθ. Φλάουτου & Μουσικής Δωματίου
Ειδ. Συνεργάτης Ερευνητικού Τμήματος Ελληνογερμανικής Αγωγής
plagiavlitis@yahoo.gr,
Αθήνα, 14/3/11
 

Για την καταχωρημένη σελίδα ενημέρωσης επιλέξτε εδώ.