ΑΚΡΙΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗ

Φιγούρες Ακριτών στην Μουσική Παράδοση

Προετοιμασία: Φεβρουάριος 2013
Δοκιμές: Μάρτιος 2013
Υλοποίηση: Απρίλιος 2013 / Τελικό δρώμενο : Τρίτη 23 Απριλίου 2013, Ώρα 12:00 (EET).

Η ιδέα

Tο δρώμενο ήταν εμπνευσμένο από την ακριτική μας μουσική παράδοση και περιελάμβανε εξ αποστάσεως διαδραστική παράσταση με αντικείμενο τη Μουσική και το Ψηφιακό Θέατρο Σκιών. Πρόκειται για την προετοιμασία, συνδημιουργία  και υλοποίηση μιας απευθείας σύνδεσης τόπων (στην προκειμένη περίπτωση σχολείων περισσοτέρων των δυο) μέσω τηλεδιάσκεψης κατά την οποία οι μαθητές παρουσιάζουν ένα εκπαιδευτικό δρώμενο βασισμένο στην παράδοση των Ακριτών χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα κίνησης ψηφιακών φιγουρών (ψηφιακό θέατρο σκιών: πιλοτική πλατφόρμα e-shadow) και τη Μουσική ως παραστατική πράξη. 

Η σύνδεση "Ακριτών Μουσική" διερεύνησε την δυνατότητα "ανταπόκρισης στο μουσικό ερέθισμα" μέσα από τρέχουσες δυνατότητες βιντεοδιάσκεψης και ανάμεσα σε περισσότερους από δυο απομακρυσμένους συμμετέχοντες. Αντίθετα με παρόμοιες πρακτικές που εμφανίζονται στο διαδίκτυο, στις οποίες ο ρόλος του πομπού δεν επηρεάζεται από την αντίδραση του δέκτη ή δεν είναι απ' ευθείας μεταδιδόμενες σε κοινό δυνητικό περιβάλλον, η συγκεκριμένη σύνδεση πραγματεύτηκε τη θεμελιώδη γεννεσιουργό αίτια του μουσικού φαινομένου η οποία δεν είναι άλλη από την ηχητική "σύμπραξη".

Αντιμετωπίζοντας το θεμιτό δεδομένο της "δικτυακής καθυστέρησης" σε τρέχουσες συνθήκες δικτύου το δρώμενο επεδίωξε την οπτικοακουστική αμφίδρομη διάδραση (Αudiovisual Βideractional Ιnteraction) ανάμεσα σε περισσότερους από δυο συμμετέχοντες και όχι απλώς την εν σειρά γραμμική διάδραση (Αudiovisual Linear Interaction) όπου η δράση του πομπού επηρεάζει συγκεκριμένους δέκτες χωρίς αναγκαία ανάδραση (ανάλογο μουσικό παράδειγμα η σύνθεση σε μορφή Κανόνα). Στην οπτικοακουστική αμφίδρομη διάδραση ο ρόλος του πομπού εναλλάσσεται ανάμεσα στους συμμετέχοντες και επηρεάζει τους υπόλοιπους ως δέκτες μετατρέποντάς τους ακολούθως σε πομπούς όπως ακριβώς σε μια μουσική - η γενικότερα παραστατική - σύμπραξη (ανάλογο μουσικό παράδειγμα η σύνθεση Μουσικής Δωματίου - η Θεατρική Πράξη).

Το σενάριο σύνδεσης προέβλεπε την συμμετοχή μαθητών από τη Γαύδο, την Κάρπαθο, το Καστελόριζο και την Κύπρο και πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με την αναγνωρισμένη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο καλή πρακτική του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών.

Το αρχικό σενάριο σύνδεσης

Η οριστικοποίηση του σεναρίου σύνδεσης προκύπτει από την Α' φάση της καλής πρακτικής. Ενδεικτικό υπό διαμόρφωση σενάριο ήταν το παρακάτω:

1. Το σχολείο της Γαύδου ξεκινά την εκδήλωση. Παρουσιάζεται η έννοια της Ακριτικής Παράδοσης.
2. Μουσικό θέμα από την Αθήνα με αναφορά στη λόγια μουσική εμπνευσμένη από την παράδοση των Ακριτών
3. Το σχολείο της Κύπρου συνεχίζει με ακριτικό τραγούδι του Διγενή Ακρίτα. Την ίδια στιγμή μαθητές από το σχολείο στην Κρήτη κινούν φιγούρες του "Διγενή στα Μαρμαρένια Αλώνια".
4. Η Κάρπαθος παρουσιάζει τα συρματικά τραγούδια και τραγουδά αποσπάσματα από το τραγούδι του Αρμούρη . Την ίδια στιγμή Κύπριοι μαθητές κινούν φιγούρες εμπνευσμένες από αυτό.  [Βιβλιογραφία: Samuel Baud-Bovy, Chansons du Dodecanese, t. 2, Societé d'Édition "Les Belles Lettres", Paris 1938 και  Samuel Baud-Bovy,“La chanson d' Armouris et sa tradition orale”, Byzantion, v. 13 (1938)]
5. Το σχολείο στην Κρήτη παρουσιάζει τον Κυπρίδημο από την σκηνή του κονταροχτυπήματος με τον Κρητικό από τον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Το σχολείο της Γαύδου κινεί φιγούρες εμπνευσμένες από τις σκηνές.
6. Κλείσιμο της σύνδεσης από την Αθήνα με λόγια μουσική εμπνευσμένη από τα ακριτικά τραγούδια.

Το τελικό σενάριο σύνδεσης

Το τελικό σενάριο σύνδεσης διαμορφώθηκε με βάση τις ανάγκες των συμμετεχόντων τόπων όπως ορίζει η καλή πρακτική και περιελάμβανε προχωρημένο σενάριο διάδρασης ανάμεσα στους πέντε απομακρυσμένους τόπους.

Μέρη των διασκευών στους διαλόγους ήταν βασισμένα στο Βυζαντινό έπος του Διγενή Ακρίτα από τη βάση δεδομένων Ανέμη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η Κάρπαθος χρησιμοποίησε αναφορές στο ψηφιακό περιεχόμενο που είχε ήδη προταθεί από το αρχικό σενάριο όπως αυτό επιμελήθηκε από τους εκπαιδευτικούς κ. Κατσιπάνου και κ. Καρατζιά.

Πλούσιο υλικό τόσο από εικόνες που παραχωρήθηκαν από το εικαστικό έργο του ζωγράφου και μελετητή της Ακριτικής Παράδοσης κ.Δημήτρη Σκουρτέλη, όσο και φωτογραφικό υλικό από τους ίδιους τους ακριτικούς τόπους μαζί με κείμενα των εκπαιδευτικών που πλαισίωσαν τις εικόνες παρουσιάστηκαν απ' ευθείας με αφηγητές τους ίδιους τους μαθητές.

Την επιμέλεια δυο αποσπασμάτων είχε η συμμετοχή του Καστελορίζου με διασκευασμένες σκηνές από την εκπαιδευτικό κα Χαρισμαΐδου και αντίστοιχη μουσική επένδυση με επιμέλεια της εκπαιδευτικού κας Νικολαΐδου κατόπιν σχετικής παρουσίασης.

Αντίστοιχα μαθητές από την Κύπρο παρουσίασαν την άρρηκτα συνδεδμένη παράδοσή του Διγενή με το νησί τους μέσα από φωτογραφικό υλικό, ιστορική αφήγηση και διαλόγους που ερμήνευσαν οι ίδιοι οι μαθητές σε επιμέλεια του δασκάλου τους κ. Κοφτερού και της δασκάλας Μουσικής του σχολείου τους.  

Αναλυτική παρουσίαση της πλοκής του τελικού αυτού σεναρίου μπορείτε να παρακολουθήσετε κάνοντας κλικ στην παραπάνω εικόνα.

Ένα ζωντανό εικαστικό δρώμενο

Κάθε συμμετέχων τόπος υπό την επίβλεψη των εκπαιδευτικών επιμελήθηκε τη δημιουργία φιγουρών που ζωγραφίστηκαν από τους ίδιους τους μαθητές. Στη συνέχεια κινούμενες φιγούρες και στατικές ζωγραφιές που φιλοτεχνήθηκαν για τις ανάγκες των σκηνών, προσαρμόστηκαν στο εικονικό περιβάλλον από τους προγραμματιστές της ψηφιακής πλατφόρμας e-shadow του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Η Μουσική ως πράξη παραστατική.

Η Μουσική ως συνεκτικός κρίκος πλαισίωσε το δικτυακό δρώμενο δίνοντας μαζί με την εικονική δράση παραστατική διάσταση στο εγχείρημα. Ζωντανή Μουσική παρουσιάστηκε από την Αθήνα (Πέτρος Μπούρας: Πιάνο, Δημήτρης Κουζής: Βιολί),  την Κύπρο (πατήρ Δημήτριος: Κανονάκι), το Καστελόριζο (Αλεξάνδρα Νικολαΐδου: Μαντολίνο με μαθήτρια της Ε' τάξης: τραγούδι) και την Κάρπαθο (Μάγδα Κατσιπάνου με χορωδία μαθητών). Με τη μαθήτρια της Α' τάξης από τη Γαύδο (καχόν), τη δασκάλα της Κυριακή Tριανταφυλλίδου (κλαρινέτο) και τον συντονιστή της ροής από την Αθήνα (φλάουτο).
Ειδικά για τη σύνδεση Αθήνας - Γαύδου ένα παραδοσιακό θέμα εμπνευσμένο από τον αντίστοιχο χορό του Σκαλκώτα, μοιράστηκε σε πραγματικό χρόνο ανάμεσα στους δυο τόπους. Επίβλεψη αλλαγής των σελίδων της παρτιτούρας για την Αθήνα και την Γαύδο είχε η κα Κατσιπάνου από την Κάρπαθο.

Απόσπασμα μπορείτε να παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο ή εδώ σε πλήρη οθόνη

Ιστότοπος σύνδεσης

Η οριστική διεύθυνση του ιστοτόπου ανακοινώθηκε μόνο στα εμπλεκόμενα μέρη. Η προετοιμασία παρακολουθήθηκε και από εκπαιδευτικούς-σχολεία επισκέπτες με διαπιστευτήρια πρόσβασης που δόθηκαν από τον συντονιστή του προγράμματος.

Ιστότοπος παιδαγωγικού σχεδιασμού OPEN DISCOVERY SPACE

Η δράση "Ακριτών Μουσική" αποτελεί την πρώτη προσπάθεια ανάπτυξης προχωρημένων σεναρίων σύνδεσης ανάμεσα σε πέντε απομακρυσμένους τόπους μέσω πολυμερούς τηλεδιάσκεψης με αντικείμενο την Μουσική ως παραστατική πράξη. Αρωγός στην προσπάθειεα ανάπτυξης παιδαγωγικών σεναρίων υπήρξε και η πλατφόρμα καταγραφής και ανάπτυξης παιδαγωγικών σεναρίων Octopus καθώς και το αναπτυσσόμενο πρόγραμμα Open Discovery Space

Σε εξέλιξη βρίσκεται ήδη ευρύτερη μελέτη ανάπτυξης αυτόνομων εκπαιδευτικών κοινοτήτων, όπως η κοινότητα σχολείων που την πραγματοποίησε, με σκοπό την μελλοντική συνδημιουργία παιδαγωγικών δρώμενων με αντικείμενο τη Μουσική. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται η αναπτυσσόμενη πλατφόρμα του προγράμματος OPEN DISCOVERY SPACE η οποία αναμένεται να αποτελέσει κομβικό πυλώνα ανάπτυξης ανάλογων δράσεων στο μέλλον. 

(Περισσότερα για τη σχετική ημερίδα παρουσίασης μπορείτε να βρείτε στη σελίδα μετάδοσης που πραγματοποιήθηκε από το πρόγραμμα "Εξ Αποστάσεως Μουσική Αγωγή").

Η κοινότητα που πυροδότησε η δράση "Ακριτών Μουσική" ονομάστηκε "Θεοτοκόπουλος Κορνάρος Λεονταρίτης".

Προγραμματισμός / Προετοιμασία

Ο προγραμματισμός του δικτυακού δρώμενου περιελάμβανε δοκιμές, μελέτη - οριστικοποίηση του τελικού σεναρίου και πρόβες με εκπαιδευτικούς και μαθητές εκτεινόμενες στο χρονικό διάστημα προετοιμασίας που προσομοίαζε τις συνθήκες μιας δια ζώσης πραγματικής παραστατικής πράξης. Ένα χρονοδιάγραμμα προγραμματισμού καταρτίστηκε με άξονα τις ανάγκες προετοιμασίας κάθε τόπου σε συνεργασία με όλους τους συμμετέχοντες τόπους καθώς και με καθένα ξεχωριστά, πάντα υπό την καθοδήγηση της Αθήνας (του τόπου που σχεδίασε και φιλοξένησε την εκδήλωση). 

Κεφάλαιο εξέλιξης στο ODS

Τόσο η ζωντανή παρακολούθηση της προετοιμασίας όσο και η μεταγενέστερη οπτικοακουστική καταγραφή/επεξεργασία της δράσης πραγματοποιήθηκε -και συνεχίζει να πραγματοποιείται- από σχολεία-θεατές.

Στόχος είναι η κατάρτιση εκπαιδευτικών στην ανάπτυξη ανεξάρτητων και αυτόνομων κοινοτήτων παραστατικής διάδρασης στο μέλλον βασισμένων σε παραλλαγές του παρόντος σεναρίου. Εκπαιδευτικοί σε απομακρυσμένα σχολεία είναι σε θέση να αναπτύξουν νέα σενάρια σύνδεσης με βάση την εμπειρία που κατακτήθηκε.

Η παρούσα δράση συνεχίζει να τροφοδοτεί εκπαιδευτικά σενάρια όπου Μουσική δημιουργείται ζωντανά από απομακρυσμένους τόπους. Περιβάλλοντα τηλεδιάσκεψης αντιμετωπίζονται ως δυνητικές σκηνές όπου απομακρυσμένοι δημιουργοί προετοιμάζουν, παίζουν και μοιράζονται απ' ευθείας τη Μουσική ως παραστατική πράξη (όπως η ομάδα "Θεοτοκόπουλος Κορνάρος Λεονταρίτης").

Σενάρια δράσης σαν το "Ακριτών Μουσική" αποτελούν πλέον αντικείμενο επιμορφώσης εκπαιδευτικών στο Ανοιχτό Εργαστήριο Δημιουργίας Αυτόνομων Κοινοτήτων Εξ Αποστάσεως Μουσικής Συνεργασίας του ODS.

Τεχνολογικός σχεδιασμός / Έρευνα & υποστήριξη 

Πολυτεχνείο Κρήτης
Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων (TUC/MUSIC)

Πρόγραμμα eshadow
Νεκτάριος Μουμουτζής
Μάριος Χριστουλάκης
Ανδρέας Πιτσιλάδης
 

Σχεδιασμός, ροή δικτυακής σύνδεσης / μουσικών δρωμένων

Πέτρος Στεργιόπουλος

Εκπαιδευτικός σχεδιασμός / Υλοποίηση

Χαρισμαΐδου Χρυσούλα (Καστελόριζο)
Αλεξάνδρα Νικολαΐδου (Καστελόριζο)
Κυριακή Τριανταφυλλίδου (Γαύδος)
Μάγδα Κατσιπάνου (Κάρπαθος)
Βαγγέλης Μητακίδης (Κάρπαθος)
Γιώργος Καρατζιάς (Κάρπαθος)
Αλέξανδρος Κοφτερός (Κύπρος)
Πέτρος Στεργιόπουλος (Αθήνα)

Σχολική Σύμβουλος

Μαργαρίτα Γερούκη

Εικαστική επιμέλεια / Εικαστική έρευνα και τεκμηρίωση

Δημήτρης Σκουρτέλης

Στιγμιότυπα

Βίντεο

Τα ακόλουθα βίντεο αποτελούν εσωτερική καταγραφή του δρώμενου στην πλατφόρμα Adobe Connect Pro v. 7.5 και αναπαράγουν το περιβάλλον σύνδεσης όπως κατεγράφη στον εξυπηρετητή.     

Τα βίντεο είναι προσβάσιμα μόνο από διαπιστευμένους χρήστες. (Για την παραχώρηση διαπιστευτηρίων παρακαλούμε μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον συντονιστή του προγράμματος: Πέτρο Στεργιόπουλο, plagiavlitis@yahoo.gr)

Σε περίπτωση που εισέλθετε δυο φορές στη ροή παρακαλώ ανανεώστε. Προκειμένου ο ήχος να μη χάνεται παρακαλώ παρακολουθήστε τα βίντεο χωρίς μετακίνηση του δείκτη.

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_86_Αθήνα-0
Duration:  00:06:44
Disk usage:  31394,7 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p24726158/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_87_Αθήνα-1_Κύπρος-1
Duration:  00:09:38
Disk usage:  46927,8 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p81372823/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_88_Κύπρος-2_Κάρπαθος-1/2
Duration:  00:19:41
Disk usage:  76738,2 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p10014687/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_89_Κάρπαθος-3_Αθήνα-2_Γαύδος-1
Duration:  00:09:16
Disk usage:  41438,0 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p33317017/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_90_ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ_ΔΙΑΔΡΑΣΗ_Γαύδος-2_Καστελόριζο-1
Duration:  00:09:29
Disk usage:  43301,6 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p32586944/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_91_Καστελόριζο-2
Duration:  00:12:31
Disk usage:  56996,8 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p65201206/

_______________________________________

Title:  EAlink_ΑΚΡΙΤΩΝ_ΜΟΥΣΙΚΗ_2013_92_Αποφώνηση
Duration:  00:03:52
Disk usage:  19125,3 KB
URL for Viewing:  http://connect.ea.gr/p31856871/

_______________________________________

Δημοσιεύσεις

• Η δασκάλα του Δημοτικού Σχολείου Γαύδου κα Κυριακή Τριανταφυλλίδου, παρουσίασε μεταξύ άλλων τη δράση "Ακριτών Μουσική" στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία» που οργανώθηκε από το Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, (Μάϊος 2013).

  
  Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίασή της πατώντας εδώ.

• Η δράση κατεγράφη ως περιπτωσιολογική μελέτη στην εργασία με θέμα "Όταν το eshadow συνάντησε το ALICE και τους Ακρίτες" που ενεκρίθη στο συνέδριο με θέμα την Εκπαίδευση Ενηλίκων το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Βουκουρέστι τον Οκτώβριο του 2013 στο πλαίσιο του προγράμματος ALICE (Project Number: 518106-LLP-1-2011-1-IT-GRUNDTVIG-GMP).
  

• Η δράση διακρίθηκε ως μια από τις 8 πρακτικές (επί συνόλου 21) που παρουσιάστηκαν την 29η Μαρτίου 2014 κατά τη διάρκεια ημερίδας για την αξιοποίηση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας στην μαθησιακή διαδικασία η οποία πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία και οργανώθηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου.

Η σύνδεση "Ακριτών Μουσική" είναι βασισμένη σε ιδέα του καθηγητή Πληροφορικής/ερευνητή κ. Νεκτάριου Μουμουτζή από το Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων του Πολυτεχνείου Κρήτης | TUC/MUSIC, υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Pathway και υλοποιείται στα πλαίσια του προγράμματος "Open Discovery Space"